Zatarcie silnika
Jeśli istnieje awaria, której kierowcy boją się najbardziej, to właśnie zatarcie silnika. Dlaczego? Bo zwykle kończy się to ogromnym rachunkiem w warsztacie, a czasem nawet… całkowitą wymianą jednostki. A ta, jak łatwo się domyślić, wcale nie należy do tanich.
Jest jednak dobra wiadomość – proces zacierania można zatrzymać, jeśli zareagujemy w porę. Trzeba tylko wiedzieć, jak rozpoznać pierwsze objawy i co zrobić, aby nie dopuścić do katastrofy.
Dlaczego dochodzi do zatarcia silnika?
W sprawnym silniku elementy mechaniczne nie dotykają się bezpośrednio – oddziela je cienka warstwa oleju, czyli tzw. film olejowy. Ten olej smaruje i chłodzi podzespoły. Problem zaczyna się wtedy, gdy ta warstwa zniknie. Powodów może być kilka: zbyt mało oleju, awaria układu smarowania, a nawet zapchany filtr. Największym wrogiem silnika wcale nie jest samo tarcie, ale wysoka temperatura, która wtedy się pojawia. Gdy tłoki zaczynają ocierać o cylindry, ciepło narasta, metal się rozszerza, aż w końcu… wszystko się blokuje. I nie chodzi tylko o tłoki – zatarcie może dotyczyć też wałka rozrządu czy panewek.
Pierwsze objawy
Tempo zacierania jest różne i zależy od wielu czynników. Przeoczenie początkowych objawów może doprowadzić do nieodwracalnego uszkodzenia jednostki. Wczesna diagnoza daje szansę na jej uratowanie, dlatego po zaobserwowaniu niepokojących symptomów warto jak najszybciej udać się do warsztatu.
Pierwszym sygnałem bywają nietypowe dźwięki, których wcześniej nie było. Ich źródło może wskazać, który element ulega uszkodzeniu. Na przykład zatarta panewka daje odgłos przypominający terkot, szczególnie słyszalny na biegu jałowym, natomiast problem z wałkiem rozrządu objawia się stukiem pojawiającym się co drugi obrót wału korbowego. Niezależnie od przyczyny, dźwięki są regularne i zmieniają nieco swoje brzmienie w zależności od obrotów silnika.
Kolejnym objawem jest spadek mocy – samochód słabiej reaguje na gaz, a spalanie paliwa rośnie. Choć takie symptomy mogą mieć inne przyczyny, to w połączeniu z podejrzanymi odgłosami i kontrolą poziomu oleju powinny wzbudzić czujność.
Pomocny w diagnozie może być także wskaźnik temperatury silnika. Jeśli pokazuje on wartości wyższe niż normalnie, należy jak najszybciej sprawdzić ilość oleju – jego niedobór może być przyczyną niewystarczającego chłodzenia.
Dodatkowym sygnałem jest dymienie. Początkowo dym pojawia się z rury wydechowej, co wiąże się z negatywnym wpływem wysokiej temperatury na proces spalania. Jeśli dym wydobywa się spod maski, oznacza to przegrzanie jednostki i konieczność natychmiastowego zatrzymania pojazdu.
Główne przyczyny zatarcia
Najczęstszym powodem jest zbyt niski poziom oleju silnikowego. Może on wynikać z braku regularnych kontroli, ale także z uszkodzenia miski olejowej czy zatkania filtra oleju.
Równie groźny jest olej zużyty lub o nieodpowiednich parametrach – nie utrzyma on prawidłowego filmu olejowego na wszystkich elementach silnika. Odpowiedni dobór środka smarnego do wymagań danej jednostki jest kluczowy dla jej ochrony.
Czy zatarty silnik można naprawić?
Możliwość naprawy zależy od stopnia uszkodzeń. Jeśli zatarcie dotyczy panewek lub wałka rozrządu, silnik może się jeszcze obracać i być potencjalnie uratowany. Proces zacierania przebiega w trzech etapach:
-
Tarcie – tłok ociera o cylinder, następuje wzajemne szlifowanie elementów. Na tym etapie istnieje szansa na naprawę.
-
Nadtapianie – metal tłoka i cylindra zaczyna się topić, a naprawa staje się niemożliwa.
-
Zespolenie – tłok i cylinder trwale łączą się ze sobą, co powoduje całkowitą blokadę i często uszkodzenie obudowy silnika.
Jak zapobiegać zatarciu silnika?
Podstawą jest regularna wymiana oleju i kontrola stanu elementów układu smarowania pod kątem szczelności i sprawności. Ważne jest także, aby przed rozpoczęciem jazdy dać olejowi czas na osiągnięcie optymalnej temperatury.
W samochodach użytkowanych na co dzień olej należy wymieniać co ok. 10–15 tys. km, stosując produkt przeznaczony do danego rodzaju silnika – oleje do diesla różnią się od tych do silników benzynowych. Warto kupić nieco więcej oleju, aby mieć możliwość uzupełnienia ewentualnych ubytków w trasie. Filtr oleju powinien być wymieniany razem z olejem, a obecność opiłków metalu w zużytym środku smarnym może być ostrzeżeniem przed zbliżającym się zatarciem.
Prawidłowa eksploatacja silnika
Oprócz dbania o olej, istotne są nawyki kierowcy. Po uruchomieniu silnika dobrze jest odczekać około minuty przed ruszeniem, aby olej dotarł do wszystkich elementów. Nie należy w tym czasie wkręcać silnika na wysokie obroty. Również po rozgrzaniu jednostki warto unikać długotrwałej jazdy na maksymalnych obrotach, ponieważ zwiększa to ryzyko przegrzania i uszkodzenia.
