Pasek rozrządu – czym jest i jak ocenić jego stan?
W każdym samochodzie znajdują się elementy, które działają w ukryciu, a mimo to mają ogromny wpływ na bezpieczeństwo i sprawność pojazdu. Do takich części należą m.in. elementy zawieszenia, jednak ich usterki zwykle dają się zauważyć z pewnym wyprzedzeniem. Znacznie poważniejsze w skutkach są awarie elementów jednostki napędowej – zwłaszcza tych, które nie są widoczne na pierwszy rzut oka, a których sprawność jest absolutnie kluczowa. Jednym z takich podzespołów jest pasek rozrządu. Jego uszkodzenie może prowadzić do bardzo kosztownych napraw, a w skrajnych przypadkach – do całkowitego zniszczenia silnika.
Rola paska rozrządu w silniku
Rozrząd steruje momentem otwierania i zamykania zaworów w silniku spalinowym, co umożliwia prawidłowy przepływ mieszanki paliwowo-powietrznej do cylindrów oraz odprowadzanie spalin po spalaniu. Pasek rozrządu przenosi napęd z wału korbowego na wałki rozrządu, synchronizując ich pracę z ruchem tłoków. Dzięki temu proces spalania zachodzi w odpowiednich momentach, a silnik zachowuje moc, pracuje równo i ekonomicznie.
Zerwanie paska powoduje natychmiastową utratę synchronizacji, co w większości silników kolizyjnych skutkuje zderzeniem tłoków z zaworami – prowadząc do poważnych uszkodzeń głowicy, tłoków, wałków rozrządu, a nawet całego silnika.
Jak zbudowany jest pasek rozrządu?
Pasek rozrządu to elastyczny pas zębaty wykonany z wytrzymałej gumy wzmocnionej włóknami syntetycznymi. Zęby paska zazębiają się z kołami zębatymi wałków rozrządu i wału korbowego. Prawidłowe napięcie i prowadzenie paska zapewniają rolki i napinacz.
W jednostkach wysokoprężnych, gdzie w komorach spalania panują bardzo wysokie ciśnienia, znaczenie prawidłowego napięcia jest jeszcze większe – niewłaściwe ustawienie lub uszkodzony napinacz może spowodować przeskoczenie paska nawet o jeden ząb, co prowadzi do rozregulowania pracy całego silnika.
Kiedy pasek rozrządu wymaga wymiany?
Producenci zazwyczaj zalecają wymianę paska co 60 000–100 000 km lub co 5–7 lat – nawet jeśli przebieg nie został osiągnięty. Materiały, z których wykonany jest pasek, starzeją się i tracą elastyczność, co zwiększa ryzyko awarii.
Objawy zużycia paska rozrządu
Wczesne symptomy mogą być trudne do zauważenia bez rozebrania osłony rozrządu. Do najczęstszych oznak należą:
- pęknięcia, przetarcia lub wykruszenia na powierzchni gumy,
- ubytki lub uszkodzenia zębów,
- nietypowe dźwięki – szumy, piski lub stuki z okolic silnika,
- nierówna praca jednostki napędowej, szarpanie, spadek mocy,
- nierównomierne napięcie paska.
Nie zawsze jednak winny jest sam pasek – podobne objawy może powodować uszkodzony napinacz, rolki prowadzące lub inne elementy układu.
Uszkodzenie paska podczas jazdy powoduje natychmiastowe zatrzymanie pracy silnika. W wielu przypadkach słychać głośny trzask lub czuć mocne szarpnięcie. Najczęściej dochodzi do zgięcia zaworów, uszkodzenia tłoków i innych elementów mechanizmu rozrządu. W skrajnych sytuacjach konieczna jest kosztowna wymiana całego silnika.
Mokry pasek rozrządu – groźny sygnał
Pasek, który ma kontakt z olejem silnikowym lub płynem chłodniczym, szybko traci przyczepność i elastyczność. Wycieki mogą spowodować przesunięcie lub ślizganie się paska, co zaburza synchronizację rozrządu i prowadzi do spadku mocy, przegrzewania silnika, a w konsekwencji do jego uszkodzenia.
Pasek a łańcuch rozrządu – różnice
Oba elementy pełnią tę samą funkcję, ale różnią się budową i trwałością. Pasek jest cichszy i tańszy w wymianie, ale wymaga regularnej wymiany. Łańcuch jest trwalszy (nawet do 250 tys. km), jednak głośniejszy i droższy w serwisowaniu.
Pasek rozrządu to jeden z najważniejszych elementów silnika. Regularna wymiana zgodnie z zaleceniami producenta i kontrola jego stanu to inwestycja w bezpieczeństwo oraz długowieczność jednostki napędowej. Zaniedbanie tego elementu może kosztować wielokrotnie więcej niż jego terminowa wymiana.
