Płyn hamulcowy.
- Jak działa klasyczny układ hamulcowy?
- Jak sprawdzić stan płynu hamulcowego?
- Co ile wymieniać płyn hamulcowy?
- Stary płyn hamulcowy – objawy.
- Jak wymienić płyn hamulcowy?
- Oznaczenie DOT – co to jest?
Jednym z kluczowych i istotnych systemów obecnych w pojazdach jest oczywiście system hamulcowy. Choć istnieją modele wyposażone w tak zaawansowane systemy, że nie pozwalają na jazdę, gdy coś jest nie tak, większość kierowców porusza się prostszymi pojazdami, które wymagają samodzielnej troski o ich stan. Osoby świadome tego, jak istotny jest w pełni sprawny i poprawnie działający system hamulcowy, będą nie tylko regularnie monitorować jego funkcje, ale również reagować właściwie, gdy zajdzie taka potrzeba.
Płyn hamulcowy – to mieszanina związków chemicznych odpornych na spienianie i wysokie temperatury. Wykorzystywanych jest w pojazdach w celu przeniesienia ciśnienia z pedału hamulca na klocki hamulcowe.
1. Jak działa klasyczny układ hamulcowy?
Podstawowa zasada działania układu hamulcowego jest dość prosta. Kiedy naciskasz pedał hamulca, tłoczenie zacisków hamulcowych przyciska klocki hamulcowe do tarcz hamulcowych lub w niektórych przypadkach szczęki z okładzinami hamulcowymi. To powoduje powstanie tarcia, co hamuje pojazd. To w skrócie, w teorii. Oczywiście istnieją również inne systemy wspomagające ten proces. Kluczowym elementem, łączącym pedał hamulca z klockiem hamulcowym, jest płyn hamulcowy.
Jeśli układ hamulcowy jest szczelny, płyn hamulcowy nie wycieka. Wyciek płynu jest niebezpieczny, ponieważ powietrze wypełnia miejsce po płynie, a powietrze nie nadaje się do hamowania, jest sprężyste. Dlatego zachowując sprawny układ hamulcowy, konieczne jest jedynie uzupełnianie płynu hamulcowego przy wymianie klocków lub tarcz hamulcowych. Nie można jednak zapominać o regularnej wymianie płynu. W zasadzie, tyle samo uwagi wymaga utrzymanie sprawności układu hamulcowego.
Niektórzy kierowcy, widząc pełny zbiorniczek płynu hamulcowego w swoim aucie, uważają, że wszystko jest w porządku. Jednakże utrzymanie odpowiedniego poziomu płynu i jego uzupełnianie to nie jedyne ważne czynniki. Równie istotna jest regularna wymiana płynu hamulcowego. Ciecz ta podlega działaniu dużych sił termicznych generowanych przez pompę w środowisku skrajnych zmian ciśnienia przez co podlega procesom starzenia. Oprócz tego największym wrogiem płynu hamulcowego jest wilgoć, która najmocniej wpływa na tempo zużycia. W tym aspekcie warto dodać, że ciecz w układzie hamulcowym jest mocno higroskopijna, przez co nawet małe ilości wilgoci są bardzo niebezpieczne dla całości.
2. Jak sprawdzić stan płynu hamulcowego?
Najpierw należy ocenić poziom płynu w zbiorniku. Jest to łatwe do zidentyfikowania, gdyż zbiorniczek płynu hamulcowego ma filtr siatkowy, który jest widoczny po odkręceniu korka. Bez obecności filtra nie należy uzupełniać płynu. Jak ocenić jakość cieczy? Najprostszym sposobem jest skorzystanie z testera, który mierzy procentową zawartość wody w płynie hamulcowym. Nadmierna ilość wody może prowadzić do zagotowania się płynu podczas normalnego użytkowania pojazdu, co grozi zapowietrzeniem układu, co jest niebezpieczne zarówno dla kierowcy, jak i innych użytkowników drogi. Najtańsze testery są obecnie wyposażone w wskaźniki diodowe.
Ocena jakości płynu jest stosunkowo prosta. Wystarczy odkręcić korek zbiornika i użyć urządzenia pomiarowego. Wymiana jest zalecana, gdy zawartość wilgoci w płynie przekracza 1,75%, a jeśli przekracza 2,5%, należy niezwłocznie udać się do warsztatu.
Zawartość wody to jedno. Jednak na podstawie wyników testera można również stwierdzić, czy w zbiorniku jest za mało płynu. Chociaż całkowity brak płynu hamulcowego to rzadka i skrajna sytuacja, to niedobór płynu może wymagać jego uzupełnienia.
3. Co ile wymieniać płyn hamulcowy?
Niewielu ludzi wie dokładnie, jak często należy wymieniać płyn hamulcowy. Większość osób wykonuje tę czynność tylko wtedy, gdy mają samochód od dłuższego czasu lub gdy posiadają pewną wiedzę na temat wymiany płynu. Ogólnie przyjęto, że płyn hamulcowy powinien być wymieniany co 2 lata lub co około 40-50 tysięcy kilometrów. W przeszłości niektórzy producenci zalecali wymianę co 4 lata, ale obecnie standardowo jest to co 2 lata, co znacząco wpływa na bezpieczeństwo kierowcy i pasażerów, gdyż zapewnia to „świeży” płyn w układzie hamulcowym. Zaleca się dokonanie wymiany płynu w serwisie lub warsztacie mechanicznym, gdzie przeszkoleni i wykwalifikowani pracownicy dokonają wymiany oraz prawidłowo odpowietrzą układ hamulcowy, zapewniając, że samochód będzie w pełni sprawny.
4. Stary płyn hamulcowy – objawy.
- Zmiana koloru płynu: Płyn hamulcowy o pierwotnym jasnożółtym kolorze może zmieniać się na ciemniejszy, brązowy lub nawet czarny w miarę zużywania się. Takie zmiany koloru mogą świadczyć o utracie pierwotnych właściwości płynu.
- Obecność zanieczyszczeń: Zużyty płyn hamulcowy może zawierać zanieczyszczenia, takie jak brud, osady lub rdza, co może negatywnie wpływać na efektywność działania układu hamulcowego.
- Pogorszona skuteczność hamowania: Zużyty płyn hamulcowy może spowodować obecność pęcherzyków powietrza w układzie hamulcowym, co prowadzi do zmniejszenia skuteczności hamowania.
- Długi skok pedału hamulca: Jeśli zauważysz, że pedał hamulca staje się bardziej "miękki" i ma dłuższy skok, może to być objawem obecności powietrza lub zużytego płynu hamulcowego.
- Zjawisko boiling brake fluid: Zużyty płyn hamulcowy może mieć niższy punkt wrzenia, co może prowadzić do przegrzewania się płynu podczas intensywnego hamowania, co z kolei wpływa na efektywność działania hamulców.
- Korozja elementów hamulcowych: Zużyty płyn hamulcowy zawierający zanieczyszczenia może przyczynić się do korozji elementów hamulcowych, takich jak tarcze hamulcowe czy tłoczki.
- Zmniejszona skuteczność hamowania na mokrej nawierzchni: Zużyty płyn hamulcowy może negatywnie wpływać na skuteczność hamowania podczas jazdy w deszczu lub po mokrej nawierzchni.
5. Jak wymienić płyn hamulcowy?
Ta czynność, mimo pozorów, nie jest łatwa. Choć oczywiście możesz nabyć płyn hamulcowy i próbować samemu wymienić go w domowym zaciszu, zaleca się jednak przeprowadzenie tej operacji w profesjonalnym warsztacie. Dlaczego? Ponieważ najpierw trzeba całkowicie oczyścić układ z zużytego płynu hamulcowego, co czasem wymaga nawet odpowietrzenia resztek cieczy. Pozostałości starego płynu znacząco wpływają na temperaturę wrzenia nowego płynu.
Podczas wymiany płynu hamulcowego konieczne jest zdjęcie wszystkich kół, co z łatwością można zrobić, gdy pojazd jest na podnośniku hydraulicznym w profesjonalnym warsztacie. Tego typu operacji nie da się bezpiecznie wykonać w domowym garażu. Dodatkowo, podczas wymiany płynu, mechanicy sprawdzają szczelność układu oraz stan przewodów hamulcowych, tarcz, klocków i bębnów hamulcowych.
W przypadku nowoczesnych samochodów z zaawansowanymi systemami hamowania, a także pojazdów premium, konieczne jest podpięcie pojazdu pod komputer diagnostyczny z odpowiednim oprogramowaniem. W większości przypadków zwykły tester za kilkadziesiąt złotych nie wystarczy. Wlewanie nadmiaru płynu hamulcowego do pojazdów z systemem antypoślizgowym ESP może być interpretowane jako awaria układu hamulcowego, co w skrajnych przypadkach może skutkować unieruchomieniem pojazdu.
6. Oznaczenie DOT – co to jest?
DOT (Department of Transportation) określa klasę jakościową i przeznaczenie płynów hamulcowych dla różnych typów pojazdów. Klasyfikacja ta opiera się na temperaturze płynu "suchego" i "zawodnionego". Płyn "suchy" nie zawiera wody, podczas gdy płyn "zawodniony" już ją wchłonął, co znacząco obniża jego właściwości użytkowe. Przy zakupie płynu hamulcowego zawsze należy brać pod uwagę klasę DOT odpowiadającą pojazdowi.
Wyróżniamy kilka rodzajów płynu hamulcowego:
- DOT 3: Standardowy płyn stosowany w starszych europejskich samochodach. Może być zastąpiony praktycznie każdym płynem na bazie poliglikolu.
- DOT 4: Nowocześniejszy technologicznie niż DOT 3. Nadaje się do samochodów z różnymi układami wspomagania hamowania, szczególnie starszych aut bez ABS-u. Jest także dobrym wyborem dla klasyków.
- DOT 5.1: Najnowocześniejszy rodzaj płynu hamulcowego. Ma wydłużoną trwałość, ale zaleca się wymianę co 3 lata, choć niektórzy mechanicy sugerują interwał typowy dla płynów DOT 4. Dedykowany jest do aut wyposażonych w systemy ABS i ESP.
Istnieje także płyn DOT 5 oparty na bazie silikonu, charakteryzujący się wysoką temperaturą wrzenia i niską lepkością. Niewielu jednak użytkowników decyduje się na jego użycie ze względu na negatywny wpływ na działanie układu hamulcowego, szczególnie na spowolnienie hamowania i efekt pustki po wciśnięciu pedału hamulca. Czasami stosowany przez pasjonatów motoryzacyjnych klasyków.
Płyny hamulcowe stanowią kluczowy element bezpieczeństwa i wydajności pojazdu. Ich odpowiedni wybór i regularna kontrola mają istotne znaczenie dla prawidłowego działania układu hamulcowego. Dzięki tym informacjom będziesz w stanie dokonać świadomego wyboru i momentu wymiany płynu hamulcowego, który zapewni skuteczne i bezpieczne hamowanie Twojego pojazdu w każdej sytuacji.
